პრედნიზოლონი
ზოგადი დახასიათება:
საერთაშორისო და ქიმიური სახელწოდება: პრედნიზოლონი.(პრეგნადიენ-1,4-ტრიოლ-11,17,21-დიონ-3,20 ან - დეჰიდროკორტიზონი);
შემადგენლობა: 1 ტაბლეტი შეიცავს 0,005 გ პრედნიზოლონს.
დამხმარე ნივთიერებები: რძის შაქარი, კარტოფილის სახამებელი, კალციუმის სტეარატი.
გამოშვების ფორმა: ტაბლეტები.
ფარმაკოლოგიური ჯგუფი. კორტიკოსტეროიდები სისტემური გამოყენებისათვის.
ფარმაკოლოგიური თვისებები. პრედნიზოლონი წარმოადგენს ჰიდროკორტიზონის – თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის ჰორმონის სისტემურ დეჰიდრირებულ ანალოგს. მოქმედებს ცილებისა და ნახშირწყლების ცვლაზე, შედარებით ნაკლებად კი – წყლისა და მარილის ცვლაზე. ხელს უწყობს სისხლში გლუკოზის მომატებას, ღვიძლში გლიკოგენის დაგროვებას, აძლიერებს აზოტის შარდთან ერთად გამოყოფას, იწვევს ეოზინო – და ლიმფოპენიის, ნეიტროპენიის განვითარებას. გლიკოკორტიკოიდებს ახასიათებთ ანტიალერგიული, მადესენსიბილიზებელი, ანთების საწინააღმდეგო, ანტიტოქსიკური, შოკის საწინააღმდეგო მოქმედება. ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება განპირობებულია არაქინმჟავის მეტაბოლიზმისა და ანთების მედიატორების გამოთავისუფლების დათრგუნვით. პრეპარატს გააჩნია იმუნოდეპრესიული მოქმედება.
ფარმაკოკინეტიკა. შინაგანად მიღებისას პრეპარატი კარგად შეიწოვება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან. მაქსიმალური კონცენტრაცია პლაზმაში აღინიშნება 90 წუთის შემდეგ.
პლაზმაში პრედნიზოლონის დიდი ნაწილი უკავშირდება ტრანსკორტინს (კორტიზოლდამაკავშირებელ გლობულინს).
პრეპარატი უპირატესად მეტაბოლიზდება ღვიძლში.
ნახევარგამოყოფის პერიოდი შეადგენს დაახლოებით 200 წუთს. პრეპარატის 20% გამოიყოფა თირკმლებით უცვლელი ფორმით.
ჩვენებები
- დამაკავშირებელი ქსოვილების სისტემური დაავადებები (სისტემური წითელი მგლურა, დერმატომიტოზი, და პოლიმიოზიტი, სისტემური ვასკულიტი, რევმატოიდული ართრიტი);
- მწვავე რევმატიზმი, რევმოკარდიტი;
- ადისონის დაავადება;
- თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის მწვავე უკმარისობა;
- ადრენოგენიტალური სინდრომი;
- ბრონქული ასთმა;
- მწვავე და ქრონიკული ალერგიული რეაქციები (მედიკამენტოზური ალერგია, შრატისმიერი ავადმყოფობა, ჭინჭრის ციება, კვინკეს შეშუპება);
- ჰეპატიტი;
- ღვიძლის კომა;
- ჰიპოგლიკემიური მდგომარეობა;
- აუტოიმუნური ხასიათის თირკმლის დაავადება; სისხლის სისტემის დაავადებები (აგრანულოციტოზი, ლეიკოზის სხვადასხვა ფორმები, თრომბოციტიპენური პურპურა, ჰემოლიტური ანემია);
- ჰოჯკინის დაავადება;
- კანის დაავადებები (ეკზემა, ექსფოლიატური დერმატიტი, ფსორიაზი, ლაიელას სინდრომი);
- უჩირქო კერატიტი, ირიტი, ირიდოციკლიტი, უვეიტი, ქორიოიდიტი;
- ჩვენებები პედიატრიაში: მწვავე რევმატიზმი, მცირე ქორეა, ბრონქული ასთმა, ნეფროტული სინდრომი.
მიღების წესი და დოზები. ტაბლეტები მიიღება შინაგანად საკვების მიღების მიუხედავად.
მოზრდილებში ინიშნება საწყისი დოზა 20-40 მგ/დღე-ღამეში, შემდეგ დოზა მცირდება შემანარჩუნებელ დოზამდე 5-10მგ/დღე-ღამეში (პრეპარატის მიღების უეცარმა შეწყვეტამ შეიძლება გამოიწვიოს დაავადების გამწვავება). მკურნალობა შეიძლება შეწყდეს მხოლოდ დოზის ნელ-ნელა შემცირებით, ხოლო მკურნალობის დამთავრებისას მიიღება კორტიკოტროპინი (10-20 ერთ./დღე-ღამეში) თირკმელზედა ჯირკვლების შესაძლო ატროფიის თავიდან აცილების მიზნით.
მაღალი დოზები მოზრდილებისათვის: ერთჯერადი – 0,015გ, სადღეღამისო – 0,1გ.
პრეპარატის მიღების ხანგრძლივობა დამოკიდებულია დაავადების ხასიათზე, მის სიმძიმეზე, პრეპარატით მიღწეულ ეფექტზე.
სადღეღამისო დოზა ბავშვებისათვის შეადგენს: 4 წლამდე – 0,001გ სხეულის წონის 1 კგ-ზე დღე-ღამეში, 5-6 წლის – 0,02 გ, 7-9 წლის – 0,025 – 0,03, 10-14 წლის – 0,025 – 0,04გ. პრეპარატის დოზის შემცირება ხდება თანდათან.
გვერდითი მოქმედებები. პრედნიზოლონი მკურნალობისას აუცილებელია გათვალისწინებულ იქნას თირკმელზედა ჯირკვლების ატროფიის, ჰიპერგლიკემიის განვითარების შესაძლებლობა. ასევე შესაძლებელია გამოვლინდეს კალციუმის მომატებული გამოყოფა, ოსტეოპოროზის განვითარება, რეგენერაციის პროცესების შეფერხება, კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვანი დაავადების გამწვავება, არადიაგნოსტირებული წყლულის პერფორაცია, საჭმლისმომნელებელი ტრაქტის ლორწოვანი გარსის დაწყლულება, ჰემორაგიული პანკრეატიტი, ჰიპერკოაგულაცია და თრომბების განვითარება, ინფექციების მიმართ რეზისტენტულობის შემცირება, მთვარისებრი სახის განვითარება, წონაში მომატება, მენსტრუალური ციკლის დარღვევა. არ არის გამორიცხული უძილობა, ეიფორია, ფსიქოზი, ეპილეფსიური კრუნჩხვები.
უკუჩვენებები. კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვანი დაავადება, იცენკო-ქუშინგის დაავადება, ოსტეოპოროზი, თრომბოემბოლიების მიმართ მიდრეკილება, თირკმლების უკმარისობა, არტერიული ჰიპერტონიის მძიმე ფორმა, III სტადიის გულის უკმარისობა, მწვავე ენდოკარდიტი, ფსიქოზი, ადრე გადატანილი ოპერაციები, სიფილისი, ტუბერკულოზის აქტიური ფორმა, შაქრიანი დიაბეტი, ანამნეზში ალერგიული რეაქციები გლუკოკორტიკოსტეროიდებზე, სხავასხვა წარმოშობის შეშუპებები, ჩუტყვავილა, უბრალო ჰერპესი, ვაქცინაციის პერიოდი, ორსულობა.
ურთიერთქმედება სხვა სამკურნალო საშუალებებთან. ანტიკოაგულანტებთან ერთად პრეპარატის მიღებისას შესაძლებელია ანტიკოაგულანტების შედედების საწინააღმდეგო მოქმედების გაძლიერება; სალიცილატებთან ერთად მიღებისას ძლიერდება სისხლდენის განვითარების შესაძლებლობა; დიურეტიკებთან – შესაძლებელია ელექტროლიტური ცვლის დარღვევის გაძლიერება; ანტიდიაბეტურ პრეპარატებთან – მცირდება სისხლში შაქრის დაწევის სიჩქარე; გულის გლიკოზიდებთან – ძლიერდება გლიკოზიდური ინტოქსიკაციის განვითარების რისკი; რიფამპიცინთან – რიფამპიცინის თერაპიული მოქმედების შესუსტება.
ჭარბი დოზირება. პრედნიზოლონის ჭარბი დოზირების შემთხვევები არ არის აღწერილი. მაღალი დოზების ხანგრძლივად მიღებისას ძლიერდება გვერდითი ეფექტების განვითარებისა და სიმძიმის სიჩქარე. მკურნალობა სიმპტომატურია.
გამოყენების თავისებურებები. შაქრიანი დიაბეტის დროს პრედნიზოლონი ინიშნება განსაკუთრებული სიფრთხილით და მხოლოდ აბსოლუტური ჩვენებების არსებობისას ან ინსულინის მიმართ რეზისტენტობის სამკურნალოდ. ინფექციური დაავადებების და ტუბერკულოზის დროს პრეპარატი უნდა დაინიშნოს მხოლოდ ანტიბიოტიკებთან ან ტუბერკულოზის საწინააღმდეგო საშუალებებთან კომბინაციაში.
თუ პრედნიზოლონი ინიშნება პერორალური ჰიპოგლიკემიური საშუალებების ან შედედების საწინააღმდეგო პრეპარატების მიღების ფონზე, აუცილებელია მათი დოზების ხელახლა შერჩევა.
არ არის რეკომენდებული პრედნიზოლონი გამოყენება ბარბიტურატებთან ერთად ადისონის დაავადებით დაავადებულებში, ვინაიდან ასეთმა კომბინაციამ შეიძლება გამოიწვიოს თირკმელზედა ჯირკვლების მწვავე უკმარისობა.
პრედნიზოლონი და დიურეტიკების კომბინაციური გამოყენებისას აუცილებელია ელექტროლიტური ბალანსის კონტროლი. ჰიპოკალემიის პროფილაქტიკის მიზნით პრედნიზოლონ გამოყენებით ხანგრძლივი მკურნალობისას აუცილებელია კალიუმის პრეპარატებისა და შესაბამისი დიეტის დანიშვნა. ცილების მომატებული კატაბოლიზმისა და ოსტეოპოროზის განვითარების რისკის შესამცირებლად შესაძლებელია მეტანდროსტენოლონის გამოყენება. რეკომენდებულია არტერიული წნევის რეგულარული კონტროლი, შარდში და სისხლში გლუკოზის შემცველობის განსაზღვრა, ფარულ სისხლზე განავლის ანალიზების ჩატარება.
პრედნიზოლონის გამოყენებით მკურნალობის დასრულების შემდეგ ზოგიერთ შემთხვევაში მიზანშეწონილია АКТГ-ს გამოყენება.
ორსულობა და ლაქტაცია
ორსულობის პერიოდში, განსაკუთრებით პირველ ტრიმესტრში, პრედნიზოლონი მიიღება მხოლოდ აუცილებლობის შემთხვევაში.
ლაქტაციის პერიოდში თუ არსებობს პრეპარატის მიღების აუცილებლობა, უნდა განისაზღვროს მკურნალობის მოსალოდნელი სარგებელი დედისათვის და რისკი ბავშვისთვის.
შენახვის პირობები და ვადა. პრეპარატი ინახება სინათლისაგან დაცულ, ბავშვებისათვის მიუწვდომელ ადგილას. შენახვის ვადა – 3 წელი.
გაცემის წესი. რეცეპტით.
შეფუთვა. 10 ან 10X3 ტაბლეტი კონტურულ შეფუთვაში.
